“Pap, mogen we cakejes bakken?” Nina van acht rent met haar vriendin de keuken in. “We gaan ze verkopen. Het geld is voor een school in een vluchtelingenkamp.” “Dat levert veel te weinig op” bromt Nina’s twaalfjarige broer vanachter zijn Ipad. “Jolijn wil eigenlijk de helft zelf houden,” gaat Nina onverstoorbaar door, “maar ik wil alles geven. Please, mag het. We ruimen echt op!”
Door Linda Klein, klinisch psycholoog en orthopedagoog
Kinderen ontdekken al vanaf jonge leeftijd dat er grote verschillen bestaan tussen kinderen over heel de wereld. Het hebben van speelgoed, voldoende eten, naar school gaan, een veilig thuis: het is niet meer vanzelfsprekend. Een volgende pijnlijke ontdekking is dat volwassenen niet bij machte zijn dit zomaar op te lossen. Of erger nog: dat volwassenen dit zelfs veroorzaken of in stand houden. Weer een fase later ontdekken kinderen dat zij er zelf onderdeel van zijn. “Mam, er staat Bangladesh in mijn T-shirt. Zou dit door kinderen gemaakt zijn?”
Spiegel
“Wij hebben als ouders besloten om meer geld uit te geven aan een aantal eerlijk geproduceerde producten. Onze zoon fietst hiervoor elke week naar een winkel net wat verder weg.”
Ons leven is een spiegel voor kinderen. Dit heeft meer invloed dan woorden. Kinderen hebben het daarom nodig dat wij als ouders het lef hebben om bovengenoemde vragen zelf onder ogen te zien en voor te leven. Durven wij keuzes te maken die bijdragen aan welzijn van anderen dichtbij en ver weg? Waarbij we aan de andere kant verdragen dat het niet perfect kan zijn? Kinderen hebben voorbeelden nodig. Zo ontdekken kinderen dat zij mogelijkheden hebben om onrecht te stoppen, ook al is hun bijdrage soms klein en verandert het niet alles.
“Ons leven is een spiegel voor kinderen.”
-Linda Klein
Dagelijks leven
“Wij hadden laatst een boeiende discussie met onze tieners over de aanschaf van een nieuwe telefoon. De slechte arbeidsomstandigheden bij de winning van zeldzame metalen was voor iedereen een pittig punt. En ja, een betaalbare telefoon ook.”
Een bewuste levensstijl betekent sneller een spontaan gesprek. Het helpt ons ook bij alledaagse reacties richting onze kinderen. Zo krijgt Nina hulp bij haar actie van haar vader. Groot leed ‘behapbaar’ maken door een gerichte sponsoring van een kind of afgebakend project is voor jonge kinderen een heel tastbare manier om iets bij te dragen. Maar ook Nina’s broer krijgt begrip voor zijn opmerking en wordt uitgedaagd om samen te praten over wat eigenlijk consequenties zijn van ‘niets doen’. Jolijn heeft ook een punt: hoeveel mag hulp je eigenlijk kosten, financieel maar ook persoonlijk? Kinderen laten ontdekken dat er niet zomaar een goed of fout antwoord is, is niet eenvoudig. En toch helpen juist deze inzichten om te leven in een weerbarstige realiteit vol verschillen. Met respect voor anderen en zonder de moed op te geven.
Eigenschappen
“Mila lijkt zo’n koele kikker, terwijl haar zusje geregeld in bed ligt te piekeren over oorlogen en rampen. Met Mila proberen we samen naar het jeugdjournaal te kijken, terwijl we dat bij haar zus juist doseren.”
Als ouder leven met hart en oog voor anderen is geen garantie voor betrokken kinderen. Eigenschappen, omstandigheden en de leeftijd van je kind spelen een rol. Dit vraagt om specifieke afstemming. Soms zal een kind gestimuleerd kunnen worden om betrokken te zijn. Bijvoorbeeld samen de sponsorlijst invullen voor de goede-doelen-actie van school of laten meedenken bij het geven van giften in jullie gezin. Een ouder kind moedig je aan om zijn mening te geven bij filmpjes of artikelen. Je prikkelt om na te denken over wat ze niet direct aanvoelen.
“Mam, er staat Bangladesh in mijn T-Shirt. Zou dit door kinderen gemaakt zijn?”
-Linda Klein
Andere kinderen kunnen zich leed juist te veel aantrekken. Ze voelen zich schuldig of liggen er wakker van. Deze kinderen zullen – met hulp van ouders – hun denken juist nodig hebben om hun sensitiviteit te leren begrenzen. Helpende gedachten als ‘Jij hebt gedaan wat je kon’, ‘Er zijn volwassenen die er nu mee aan de slag gaan’, of ‘Het is niet hier, maar ver weg’ kunnen daarbij horen.
Dankbaar
“We zaten laatst als gezin te huilen bij een documentaire van een jongen zonder ouders die opgroeide in een oorlogssituatie. En toch was het ook fijn. Hoe blij we als gezin zijn, hoe vrij we kunnen leven, dat kwam echt binnen.”
Je kinderen opvoeden tot wereldburger is geen uitgestippelde weg waarbij leed te omzeilen is. Tegelijk levert een leven in verbondenheid met anderen zoveel op. Van relativeren en nieuwsgierigheid, moed en hoop, tot verwondering, genieten en dankbaarheid.
Linda Klein (geb. 1973) is klinisch psycholoog, orthopedagoge en gespecialiseerd in kinder- en jeugdtherapie. Zij is ook auteur van onder andere de emotie-doeboekjes ‘Bang’, Boos!’ en ‘Verdrietig’.
Dit artikel is een productie van Red een Kind. Meer weten?
Ga naar www.redeenkind.nl